مخاطب شناسی و انتخاب موضوع سخنرانی
در این بخش به نکات و اهمیت مخاطب شناسی برای سخنرانی میپردازیم . تا پایان همراه ما باشید.
مشتری سخنان شما
یک سخنران مانند یک فروشنده است که می خواهد سخنان خود را به مخاطبانش ارائه کند. همیشه قرار نیست در برابر این سخنان پول مطالبه شود. بلکه وقتی مخاطب به سخنان شما گوش فرامی دهد و جذب حرف های شما می شود، به این معنی است که در قبال سخنان شما حاضر است هزینه هایی مانند زمان، علاقه و گوش خود را در اختیار شما قرار دهد.
پس به نوعی برای اینکه علاقه مخاطبان خود را بشناسید، لازم است با نیازهای ایشان نیز به عنوان مشتری آشنایی داشته باشید. اگر محصول یک تولید کننده با نیاز بازار یکی نباشد، در انبار می ماند و کسی تمایلی به دریافت آن ندارد.
پس در مجموع انتخاب موضوع بر اساس نیاز مخاطب یک موضوع مهم و راهبردی به حساب می آید.
نیازها
مهمترین حقیقتی که انسان ها را وادار به حرکت و اقدام می کند، نیاز است. وقتی کسی احساس تشنگی می کند، یعنی نیاز به آب دارد. پس حرکت می کند برای یافتن آب و نوشیدن آن. درباره غذا و… نیز به همین ترتیب است. در خصوص دسته بندی یا طبقه بندی نیازها، نظریات مختلفی در دیدگاه روان شناسان و حتی ادیانی مثل دین مبین اسلام مطرح شده است.
در اینجا قصد نداریم به شرح و تفصیل این مباحث بپردازیم. اما یکی از جدیدترین و جذاب ترین دسته بندی ها در خصوص نیازها را دکتر ویلیام گلسر در نظریه تئوری انتخاب انجام داده است که به شرح زیر می باشد:
- نیاز به بقا
- نیاز به عشق و احساس تعلق و معنویت
- نیاز به قدرت (موفقیت، ارزشمندی شخصی، شهرت)
- نیاز به آزادی و خودمختاری
- نیاز به تفریح
در راستای مخاطب شناسی و انتخاب موضوع سخنرانی می توانید بر اساس این نیازها، موضوعی مناسب و مطابق با علاقه مخاطبانتان داشته باشید. درست مانند تولید کننده ای که نیاز مخاطبان خود را تشخیص داده و بر اساس آن به راحتی اقدام به فروش محصول خود می کند. حتماً موضوعی مانند “چطور در اینستاگرام مشهور شویم” می تواند علاقه بسیاری از مخاطبان را جلب کند! زیرا برخاسته از احساس نیاز به قدرت بوده و در راستای رفع یک نیاز برآمده است.
تفاوت ادراکی مخاطبان درباره موضوع
وقتی شما بر اساس نیاز مخاطبانتان اقدام به انتخاب یک موضوع می کنید و در ابتدای سخنان خود به آن اشاره می نمایید؛ یا در تبلیغات برنامه و سمینارتان آن را اطلاع رسانی می کنید، باید توجه داشته باشید که هر کدام از مخاطبانتان ممکن است تفسیر و برداشت متفاوتی از آن داشته باشند. مثلاً اگر شما موضوع تان را با عنوان “آزادی” انتخاب کنید، شاید این مفهوم در نگاه هر آدمی متغیر باشد. این تفاوت از تفاوت ادراکی آدمها ایجاد می شود. اگر می خواهید مخاطبان، درک مشترکی از آن موضوع داشته باشند، باید تا حد مقدور، موضوع را ساده و در عین حال کاربردی کنید. یکی از اصول ایجاد زبان و درک مشترک بین انسان ها، بحث اطلاعات و دانش است.
وقتی موضوع ساده می شود، به سطح دانش و اطلاعات عمومی مخاطبان نزدیک و در نتیجه برداشت های مشترک بیشتری را شامل می شود.
به عنوان مثال
وقتی موضوع شما “بقا” باشد، برداشت های مختلفی در مخاطبان ایجاد می شود. بقا در جنگل، بقا در بیابان، بقا در جنگ و…؛ اما وقتی موضوع را کوچک و ساده تر می کنید و می نویسید “چگونه در تصادف رانندگی زنده بمانیم”، افراد بیشتری به واسطه تجربه و دانش فردی شان، برداشت و درک مشترکی از این عنوان خواهند داشت.
اگر در خصوص ادراک، اهمیت آن و تفاوت های ادراکی اطلاعات کمی دارید، حتماً آموزش ادراک را تهیه کنید. این آموزش برداشت شما را از محیط اطرافتان دگرگون کرده و به بسیاری از سوءتفاهم ها، تعارض ها و مشکلات زندگی شما در حوزه ارتباط با دیگران کمک می کند.
ترس ها و نیازها
یکی از مهمترین جنبه های انتخاب موضوع در حوزه نیاز مخاطبان، انتخاب موضوع بر اساس ترس ها است. معمولاً آنچه دیگران از آن می ترسند، می تواند موضوع خوبی برای یک سخنرانی، یک مقاله یا یک کتاب و حتی یک محصول باشد. هر چه این ترس عمومی تر باشد نیز، دایره مخاطبان شما افزایش می یابد. مثلاً یکی از ترس های عمومی بین مردم، ترس فقیر شدن است. بسیار از کلاهبردارها نیز با تکیه بر اینگونه ترس های مردم، اقدام به کلاهبرداری می کنند. زیرا مردم برای رهایی از ترس ها و پیشگیری از آن، حاضرند هزینه کنند.
حال این هزینه ریالی باشد یا زمان و گوش دادن به حرف های یک نفر. قرار نیست ما از این موضوع سوء استفاده کنیم. ولی وقتی می خواهید برای والدین درباره موضوع “تربیت فرزند” صحبت کنید، شاید این موضوع در ابتدا آنچنان جذابیتی نداشته باشد. ولی وقتی می گویید “چگونه اعتیاد را از نوجوانان خود دور کنیم”، احتمالاً اقبال بیشتری به این موضوع خواهد شد. زیرا بسیاری از والدین، از این بابت نگرانی و ترس دارند.
اجبارها و نیازها
همه ما انسان ها در زندگی، برای رسیدن به آرزو ها و موقعیت های ایده آل مان، ممکن است مجبور به انجام کاری باشیم. مثلاً کسی که می خواهد در خارج از کشور درس بخواند، مجبور است زبان خارجی بیاموزد. کسی که می خواهد ازدواج کند، مجبور است درباره ملاک های انتخاب همسر اطلاعات کسب نماید. کسی که می خواهد در یک اداره مشغول شود، مجبور است دوره های تخصصی خاصی را دیده باشد یا رزومه و سابقه ای برای خود فراهم کرده باشد. پس انتخاب موضوع در این حوزه نیز می تواند مورد علاقه مخاطبان باشد.
زیرا به دنبال راهی برای راحت شدن این مسیر اجباری می گردد.
آرزوها و نیازها
بسیاری از آدمها در زندگی خود آرزوها و خواسته هایی دارند. یک نوجوان آرزو دارد در یک دانشگاه خوب قبول شود. دیگری آرزو دارد ثروتمند شود. دیگری آرزو دارد یک همسر خوب پیدا کند و…؛ و آدمها به موضوعاتی که آنها را برای رسیدن به آرزوهایشان کمک کند علاقمند هستند. آیا اگر قرار باشد یک سخنرانی با این موضوع که
“چگونه در یک روز ده میلیون تومان درآمد داشته باشیم؟”
در شهر شما برگزار شود، حاضرید به آن گوش دهید؟!
شاید بگویید خب اینها همه دروغ و بازارگرمی برای یک عده است.
ولی فرض کنیم این سخنرانی رایگان و در قالب یک فایل ویدیویی در آپارات ارائه شده. آیا وسوسه نمی شوید به ان گوش کنید؟ احتمال زیاد بله. البته به شرطی که کسب این درآمد در آرزوهای شما باشد. پس انتخاب موضوع در راستای کمک به دیگران برای تحقق آرزوهایشان نیز می تواند در دایره علاقه های ایشان قرار گیرد.
