سخنرانی و گفتگو با ماسک
با توجه به فراگیری ویروس منحوس کرونا در سراسر جهان، لزوم استفاده از ماسک و رعایت بهداشت فردی بر هیچ کس پوشیده نیست. استفاده از ماسک به طور قطع باعث محدودیت هایی در زندگی روزمره ما می شود. یکی از مهمترین محدودیت ها، اختلال در ارتباطات کلامی ما با دیگران است. در این مقاله به شما خواهیم آموخت فن بیان با ماسک چیست و چطور می توانیم با وجود ماسک، با دیگران بهتر حرف بزنیم.
چرا ماسک باعث اختلال می شود؟
در هنگام گفتگو با دیگران، معمولاً علاوه بر شنیدن صدای افراد، چشمان ما حرکات بدن و صورت طرف مقابل را نیز دنبال می کند. دیدن حرکت لبها در کار شنیدن صدای فرد مقابل، کمک می کند که ذهن سریع تر و راحت تر بتواند پیام کلام مخاطب را دریافت نماید.
وقتی ما از ماسک استفاده می کنیم، علاوه بر اینکه حرکت لبهای طرف مقابل را نمی توانیم ببینیم، بخش عمده ای از حرکات مهم صورت مانند، لبخند، تعجب، عصبانیت یا… را متوجه نمی شویم. همچنین به علت وجود یک لایه پارچه ای در مقابل دهان ما، کیفیت صدای خروجی نیز کم و قدرت آن ضعیف می شود.
پس ماسک به دلایل زیر در فرایند ارتباط کلامی اختلال ایجاد می کند:
- قطع ارتباط چشمی با حرکات صورت طرف مقابل
- جلوگیری از خروج هوای کافی و انتقال کیفیت صدایی مناسب
- ایجاد حس بد در گوینده و شنونده به علت موارد ۱ و ۲ که خود باعث اختلال در ارتباط می شود
فن بیان با ماسک (راهکارها)
با توجه به موارد اشاره شده در بالا، برای ترمیم فرایند ارتباط کلامی، باید نسبت به تقویت نقاط ضعف ایجاد شده اقدام کنیم. پس لازم است در حوزه زبان بدن، شدت و حجم صدا، و خودآگاهی نسبت به حالات موجود تغییراتی ایجاد نماییم.
بی شک زبان بدن یکی از مهمترین ابزارهای انتقال پیام به مخاطبان است. هرچند درباره اهمیت آن اشتباهاتی در بین مدرسان این حوزه رایج است
اما درخصوص استفاده از ماسک و زبان بدن یک ارتباط مستقیم وجود دارد. وقتی شنونده یا گوینده نمی تواند حرکات لبها و صورت ما را کامل ببیند، باید بر روی بخشهایی که می تواند مشاهده کند تمرکز کنیم.
چشمها
یکی از مهمترین بخش ها در فن بیان و زبان بدن، چشمان ما است. دقت کردید وقتی کسی از ته دل می خندد چه اتفاقی برای چشمها می افتد؟
عینک دودی
اولین نکته این است که در صورت عدم وجود خطر، در صورتی که طرف مقابل نیز ماسک دارد و فاصله مناسب رعایت شده است، از عینک های با شیشه رنگی یا دودی استفاده نکنید. یا حداقل هنگام گفتگو، عینکتان را بردارید. زیر در حال حاضر، تقویت ارتباط چشمی با مخاطبان بسیار مهم است و باید آن را بیشتر کنید.
چشم خندان
معمولاً چشمان ما در هنگان خندیدن کوچک می شوند و پوست کنار چشم نیز چروک می شود. پس وقتی ماسک به صورت دارید در آینه بخندید و حرکات چشمتان را تنظیم کنید تا در تعامل با دیگران، بتوانید این حس لبخند را تا حد امکان با چشمانتان نشان دهید.
چشم متعجب
شاید لازمه اینکه با وجود ماسک این حس را بهتر نشان دهید، کمی اغراق باشد. مثلا هنگام تعجب چشمان ما باز، درشت و گرد می شود. شاید لازم باشد برای نشان دادن حس تعجب در یک گفتگو، این کار را با شدت بیشتری انجام دهیم که البته باعث چروک پیشانی نیز می شود. البته به این معنی نیست که در همه چیز اغراق کنیم. وقتی گفته می شود قبل از انجام این کار را در مقابل آینه انجام دهید، بخاطر این است که حد مطلوب آن را به دست آورید و دچار افراط و تفریط نشوید.
دست ها
اندام بعدی که در فن بیان و زبان بدن می تواند به کمک ما بیاید دستان ما هستند. اگر تا به حال از حرکات دستتان کمتر استفاده می کردید، شاید وقت آن رسیده که کمی بیشتر از آن بهره مند شوید. وقتی که شخصی نمی تواند صحبت کند و می خواهد با حرکات بدن، مفهومی را به ما منتقل کند چه می کند؟ درست مثل بازی پانتومیم می ماند. مثلا لیوان آب را همه ما به سادگی می توانیم بدون صحبت کردن به دیگران نشان دهیم.
خب وقتی ماسک به صورت داریم، در مواقع لزوم می توانیم به جای اینکه دستمان را روی ماسک ببریم و آن را بالا و پایین کنیم، از دستهایمان استفاده کنیم تا مفهوم را برای مخاطب روشن کنیم. می دانم که در برخی موارد این کار سخت و یا نشدنی است. اما در بسیاری از موارد نیز قابلیت انجام دارد. فقط باید اراده آن را داشته باشیم.
به گفته پزشکان، لمس قسمت بیرونی ماسک کاری غیربهداشتی است که ممکن است انگشتان ما را دچار آلودگی کرده و ناخودآگاه با لمس چشم و بینی، ویروس را به بدن ما منتقل کند. پس از دستانتان در مسیر دیگری استفاده کنید.
چاپ لبخند روی ماسک
برخی کشورها یا حتی در ایران نیز ماسکهایی تولید شده اند که نقش لبخند افراد را روی آن حک می کنند. ناخودآگاه با دیدن لبخند دیگران حس بهتری به ما منتقل می شود. در صورتی که این کار بهداشتی است و امگکان استفاده از آن را دارید، می توانید به عنوان یکی از قابلیت های تکنولوژی برای کمک به زبان بدنتان از آن استفاده کنید.
تایید سر
حتما بچه هایی را دیده اید که حاضرند به جای گفتن “بله” یا “خیر”، از حرکت سر استفاده کنند. در دوران کودکی ما پدر و مادرها به شوخی می گفتند :”حاضری سر به آن بزرگی و سنگینی را تکان بدهی ولی زبان به آن کوچکی را نه؟!”. اما به عنوان یکی دیگر از اندامهای موثر در انتقال پیام، حتما از حرکات سر برای ایجاد و حفظ ارتباط کلامی استفاده کنید. حرکت دادن سر به نشانه تایید، نشان از این دارد که شما به حرف های طرف مقابل گوش می دهید. حرکت به سمت پایین، یا به سمت طرفین، می تواند حس کلام شما را بهتر منتقل کند.
گام صدا و سرعت بیان
همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره شد، شدت و کیفیت صدای ما به دلیل وجود یک لایه پارچه ای در مقابل دهانمان، کم می شود. پس باید برای این منظور تدبیری بیندیشیم.
گام صدا
همه ما در حالت عادی و بدون ماسک در یک پرده صوتی مشخص صحبت می کنیم. تنها کاری که باید انجام دهیم این است که وقتی ماسک را به صورت می زنیم، یک گام بالاتر سخن بگوییم؛ به زبان ساده یعنی کمی بلندتر حرف بزنیم. نباید شبیه داد زدن باشد. ولی باید از روال عادی سخن گفتن ما بلندتر باشد. با این کار گام صدای بالاتری داریم که وقتی از لایه پارچه ای ماسک عبور می کند، واضح تر به گوش مخاطبان می نشیند.
سرعت بیان
شاید شما جزو آن دسته از آدمهایی باشید که سرعت گفتگویتان زیاد است.
وقتی از ماسک استفاده می کنید باید توجه داشته باشید که به علت وجود یک لایه ماسک، کیفیت صدای شما کاهش پیدا کرده و برای مخاطب کمی گنگ تر است.
پس لازم است سرعت کلام خودتان را کمی کاهش دهید تا مخاطب فرصت کافی برای تحلیل و دریافت پیام شما را داشته باشد.
البته باز هم دقت کنید که در این کار هم نباید افراط و تفریط کرد.
یک استاندارد مشخص برای خودتان بیابید. می توانید این کار را با ضبط صدایتان از پشت ماسک انجام دهید.
یک پاراگراف را با وجود ماسک در سه سرعت معمولی، کند و خیلی کند بخوانید.
سپس به صدای ضبط شده تان گوش کنید و ببینید کدام سرعت مناسب تر است.
